آن روز آسانسور طبقه یازده یک مجتمع تجاری در شمال شهر پرترافیکتر از روزهای دیگر بود. جوانها برای یک مقصد و هدف مشترک انتظار آسانسور را میکشیدند تا در ساختن روزی خاص برای صنعت مد و لباس ایران سهیم باشند اما این اتفاق نیفتاد چون دقایق و ساعات بعد قرار بود نارضایتی بر صورت آنها بنشیند. آنها شرکتکنندگان در نخستین استارتاپ ویکند مد و تکنولوژی بودند. استارتاپ ویکندی که قرار بود طبق تعریف با درانداختن طرحهای نو - مبتنی بر تکنولوژی - برای مد و لباس کشور راهگشا باشد اما خروجی آن نشستی بیبرنامه با ضعف علمی، سخنرانیهای کسلکننده و گاه بسیار دورتر از جهتگیری این رویداد بود و این پرسش را پیش میکشید که استارتاپ ویکندهای ما چقدر به تعریف استاندارد آن نزدیک هستند؟ و چقدر وجه نمایشی و دور از مرزهای فناوری و علم روز پیدا کردهاند. در هر حال استارتاپ ویکند مد و تکنولوژی باوجود نخستین و خاص بودن نتوانست توقعات را چندان برآورده کند. نقدی که شاید نه تنها بر استارتاپ ویکند مذکور که بر خیلی از استارتاپ ویکندهای برگزار شده وارد است. امروز نهادهایی از بخش خصوصی و دولتی دست به دست هم دادهاند تا جو حاکم بر کشور را کارآفرینانه بسازند بدین منظور پارکهای علم و فناوری، دانشگاهها، سازمانها و جوانان هر یک به نوبه خود در تلاشند اکوسیستم کارآفرینی کشور را بارور کنند و از پس آن قطار کارآفرینی در این سرزمین ریلگذاری شود اما حاشیهها نیز به اندازه متن و گاه بیشتر پررنگ است. در گفتوگوهای زیر از نقش آفرینان اکوسیستم کارآفرینی کشور خواستهایم دیدگاهشان را درباره چند و چون و کاستیهای رویدادهای استارتاپی بیان کنند.
از استارتاپها حمایت میکنیم اما این بار دقیق تر
دکتر حمید قبادی مدیرکارگروه مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی:
موضوع برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری با نگاه کارآفرینی با ایدههای خلاقانه و نو بسیار مهم و ستودنی است و برگزاری رویداد کارآفرینی مد و تکنولوژی نیز در همین راستا ارزیابی و مجوزهای لازم برای آن صادر شد. ما معتقدیم حوزه مد و لباس کشور در زمینهها و گرایشهای مختلف نیاز به بازنگری و دریافت ایدههای نو دارد. در ارزیابی به این نتیجه رسیدیم که مهمترین مشکل در این حوزه روشهای سنتی و فاصله دار از فضای امروز در تهیه و تولید و حتی عرضه مد و لباس است که ایدههای خلاقانه میتواند راهگشا باشد. همچنین شکافهای متعدد در زمینه بازاریابی، ارائه طرح، تأمین نقطه نظرات امروزی، رساندن طرح به تجاریسازی و مرحله اقتصادی از دیگرمواردی بود که راهکار برگزاری رویدادی کارآفرینانه برای دریافت نظرات و ایدهها را میطلبید. براین اساس از استارتاپ ویکندی با نام مد و تکنولوژی حمایت کردیم. گرچه برای حمایتمان دلایل لازم و کافی داشتیم و از برگزاری نخستین رویداد ناراضی نیستیم اما این به معنای رضایت کامل هم نیست.
به نحوه برگزاری نقدهایی را وارد میدانیم. ما همچنان از هر رویداد استارتاپی در زمینه مد و لباس حمایت میکنیم و بهعنوان بازوی دولتی در تلاش برای بسترسازی هستیم تا صنعت مد و لباس کشورمان با بهرهمندی از توان داخلی و تکنولوژی روز، در قالب هنجارهای ایرانی اسلامی رشد یابد اما تجربه کار اول به ما نشان داد که باید تخصصگرایی داشته باشیم و به برگزارکنندگان بهتری فرصت بهرهمندی از پتانسیلهای دولتی را بدهیم. برگزاری استارتاپ ویکند مد و تکنولوژی اتفاق مهمی بود تا ما بدانیم ظرفیتهای لازم برای کارآفرینی در این رشته با تمام جوانب وجود دارد که با نگاه کارشناسانه و تخصصی هر دو سوی دولت و جامعه را منتفع خواهد کرد. همانطور که ما دریافتهایم برای حفظ فرهنگ ایرانی اسلامی نیاز به طراحان بومی داریم، جوانان و فعالان این حوزه نیز دریافتهاند که میتوانند در این عرصه نقش آفرین باشند بنابراین نقطه تلاقی این دو، استارتاپ ویکندها و رویدادهای کارآفرینی مدرن در حوزه مد و لباس است.
در توصیه به افرادی که میخواهند با کارگروه مد و لباس برای کارآفرینی همکاری کنند باید بگویم پیش از هر چیز مشکلات و خلأهای موجود در بازار کنونی را دریابند و در روند برگزاری رویدادهای استارتاپی به طور تخصصی با هدف رفع مشکل یا معضل دست به ایدهپردازی بزنند و مطمئن باشند مورد حمایت متولیان امر قرار خواهند گرفت چرا که ما معتقدیم راهی جز شکلگیری کارآفرینی مدرن برای برون رفت از معضلات مد و لباس در کشور وجود ندارد و این صاحبان ایده و تکنولوژی داخلی هستند که میتوانند با خلاقیت خود مسیر را بازکنند.
هیجان، سودجویی، نمایش و دیگر هیچ
امیرحسین ناطقی عضو تیم استارتاپی در زمینه اپلیکیشنهای بازی:
اصلیترین هدف از برگزاری استارتاپ ویکندها بحث تیمسازی است. اینکه صاحبان ایده و تخصص به طور تصادفی دور هم جمع شوند، جرقههای آشنایی و ارزیابی تخصصها و مهارتها و ایدههایی زده شود سپس افراد به طور همگرایانه با یکدیگر تیم شوند تا ایدهای را پرورش بدهند و جلو ببرند. اما اینکه در پس ذهن برگزارکنندگان استارتاپ ویکندها چه میگذرد موضوعی است که باید شرکتکنندگان درباره آن تأمل کنند و براحتی تن به شرکت در هر رویداد استارتاپی ندهند. به نظر من جوانان خلاق و صاحب ایده و تخصص که فکر میکنند استارتاپ ویکندها میتواند سکوی پرتابی برای بارور کردن ایدههایشان باشد نباید براحتی و بدون تحقیق و بررسی حضور در رویدادی را بپذیرند. در یک بررسی حتی اجمالی میتوان هدف برگزارکنندگان استارتاپ ویکندها را فهمید که هدف واقعاً در راستای تعریف استارتاپ ویکند است یا نمایشی شکیل برای سودجوییهای شخصی از فضای هیجان زده کارآفرینی کشور. به هر حال عدهای هم هستند که قصد دارند از جو به وجود آمده در عرصه کارآفرینی کشور سوءاستفاده کنند.
گرچه برگزاری استارتاپ ویکندها برای کل جامعه خوب است اما نباید فضای استارتاپی کشور به سمت نمایشی شدن و کاسبکاری شخصی پیش رود تا انگیزه جوانان به دلیل سودجویی افراد هدر رود. به نظر میرسد رسانهها میتوانند به کمک فضای استارتاپی کشور بیایند و جامعه جوان را از خطرات سودجویان آگاه کنند تا شاهد رشد ایدهها باشیم نه اتلاف آن. از سوی دیگر اگر دانشگاهها و نهادهایی از این دست، خودشان به برگزاری استارتاپ اقدام کنند فرصت سوءاستفاده از سودجویان سلب میشود. من بهعنوان یک استارتاپی از همسالان خود میخواهم به هر استارتاپ ویکندی اعتماد نکنند و پس از بررسی به صرف وقت و هزینه در استارتاپ بپردازند.
نگذاریم استارتاپ ویکندها حبابی شود
ماهرخ فلاحی، کارآفرین برتر و برگزیده جشنواره رهبران کارآفرین:
من در چند رویداد استارتاپی داور بودم. شور و شوق شرکتکنندگان که اکثراً از جوانان خلاق، ایده پرداز و متخصص بودند مثال زدنی است طوری که معتقدم برگزاری این رویدادها حتی اگر هیچ دستاوردی هم نداشته باشد همین که در شرایط کنونی جامعه بهعنوان بازوی انگیزشی جوانان عمل میکند مثبت ارزیابی میشود. برگزاری هر چه بیشتر این رویدادها خواه ناخواه جوانان را کنجکاو میکند که علایق و سلایق خود را محک بزنند و بدانند میتوانند با ایدهپردازی به کارآفرینی و اشتغالزایی رسید و دیدگاهشان نسبت به اشتغال و کار عوض میشود.
استارتاپ ویکندها در صورت انجام صحیح روند کار، برای بروز ایدههای جدید کسب و کار مفید است حتی اگر از هر استارتاپ ویکند یک نفر، صاحب کار شود. اما نباید اجازه دهیم از تمام مثبت اندیشیهای موجود در فضای کارآفرینی نسبت به استارتاپ ویکندها و رویدادهای مختلف کارآفرینی سوءاستفاده شود. متأسفانه یا خوشبختانه عدهای کسب و کارشان برگزاری استارتاپ ویکند است اما اینکه کدام استارتاپ ویکند مؤثر است و کدام نه به دقت نظر شرکتکنندگان و نهادهای نظارتی برمی گردد.
وقتی افکار عمومی نسبت به موضوعی واکنش مثبت دارد ممکن است زمینههای درست نمایی کاذب نیز بیشتر شود به طوری که کسی جرأت نقد یا تذکر نداشته باشد بنابراین نباید بگذاریم فضا به صورت حبابی بزرگ و در این بزرگی اصلها فراموش و اشتباهات درست تلقی شود. در همین راستا پیشنهاد میکنم از آنجا که دامنه رویدادهای کارآفرینی در حال فراگیری است یک سازمان یا نهادی متولی نظارت بر رویدادهای کارآفرینانه شود تا این رویدادها در جاده درست قرار گیرند.
استارتاپهای ایرانی از فقر دانش رنج میبرند
دکتر امید امیرغیاثوند، مدیر شتابدهنده:
گرچه برگزاری استارتاپ ویکندها ذاتاً منفی نیست و حداقل دستاوردش تهییج فضای کارآفرینی و باب شدن اصطلاحات کارآفرینانه در ادبیات افراد است - اینکه افراد یاد بگیرند میتوان به جای رویکرد سنتی به کار از روشهای نو نیز کار تولید کرد - اما متأسفانه روند برگزاریها طوری پیش میرود که رویدادها به «شوآف» شبیهتر شده تا اقدامی عملیاتی در جهت پیشبرد اهداف کارآفرینانه. و اینکه چرا موضوع به این مهمی جهت دهی نمایشی میشود نیز بحثی است که باید دست اندرکاران امر به آن بپردازند. ما با کسانی که شغل و کارشان برگزاری استارتاپ است خرده نمیگیریم اما زمانی که افراد در این موضوع کارشان را درست انجام ندهند مورد نقد ما قرار میگیرند و از آنها میخواهیم عرصه را با نابخردی و کم کاری و زیاده خواهی آلوده نکنند. امروز شاهدیم که عدهای باوجود نداشتن هیچ سابقهای در استارتاپ، حرفهای استارتاپ ویکند شدهاند و هر هفته در یک ایونت (رویداد) شرکت میکنند و به این کار مفتخرند در حالی که یک گام مثبت در این عرصه برنمی دارند و دانشی در این زمینه ندارند. به نظر من بهتر است عدهای به جای صرف وقت و انرژی برای ایونت بازی به عمیق کردن خود بپردازند تا ما از ضعف و فقر دانش در استارتاپها رنج نبریم. حتی برخی از استارتاپ ویکندها به جای آموزش درست، افراد را گمراه میکنند به طوری که مشابه سازیها اوج میگیرد و همه میشوند خرده فروشی اینترنتی.
ما بهعنوان شتابدهنده از استارتاپ ویکندها انتظار داریم حداقلهای شروع استارتاپ را به شرکتکنندگان بیاموزند نه اینکه تنها به گعدهای جوان پسند و خوشگذرانی دل خوش باشند. پیشنهاد من برای جلوگیری از رواج استارتاپ بازی و دورهمیهایی با نام استارتاپ و کارآفرینی این است که «هکاتون» برگزار کنیم، در این رویداد تکنولوژی مخاطبان و شرکتکنندگان بعد از پایان دوره سه روزه حتماً باید محصولی را به برگزارکنندگان ارائه دهند لذا کمتر پیش میآید که وقت افراد تنها صرف گفتوگو و بیان ایده شود. هدف اولیه و اصلی از برگزاری استارتاپ ویکندها تیمسازی است. وقتی تیم ساخته شد و افراد همدیگر را پیدا کردند روی ایدهای شروع به کار کردن میکنند و حتی اگر در روند طراحی ایده متوجه شوند ایده به درد نمیخورد باز تیم از هم نمیپاشد و در قالب ایدهای جدید کار میکند پس این نخستین گامی است که باید استارتاپ ویکند بردارد و افراد را مهیای تیمسازی کند در مرحله بعد گمان میکنم مشکل اصلی ما در استارتاپها فقر شدید دانش است که از استارتاپ ویکندها انتظار داریم در این راستا نیز قدم بردارند.