سیزدهمین همایش ملی انجمن زنان کارآفرین با عنوان «توسعه کارآفرینی زنان» با بهره‌گیری از تجارب انجمن زنان کارآفرین، روز چهارشنبه 27 بهمن‌ماه 95 در مجتمع فرهنگی پیامبر اعظم (ص) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد.
در این مراسم دکتر سودابه رادفر، مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حوزه زنان و خانواده، ایجاد یک اکوسیستم مناسب برای کارآفرینی بانوان را یکی از اهداف اصلی این سلسله‌ها همایش‌ها برشمرد و اظهار داشت: توجه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز دائماً بر روی عدالت جنسیتی در ارائه خدمات دستگاهها و حمایت از فعالیت‌های آی‌تی‌محور بانوان است. ما با جلسات منظم سعی در مشارکت و برداشتن موانع پیش روی بانوانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، داریم.
وی ضمن تقدیر از کوشش بخش خصوصی در ترویج کارآفرینی بانوان در قالب چنین فعالیت‌هایی، آنها را کمکی بزرگ و برداشتن باری از دوش دولت عنوان‌کرد و ادامه داد: ما نیز در کنار ایجاد مرکز توانمندسازی کسب‌وکارهای نوپا در سازمان فناوری اطلاعات و تلاش‌های کارگروه اشتغال که زیر نظر دکتر براری، معاون محترم وزیر، فعال است سعی در شکل گرفتن یک حلقه ارتباطی پیوسته و مستمر داریم و می‌کوشیم در تحقق این اهداف مثمرثمر باشیم.
فرصت‌یابی به جای توقف در چالش‌ها
فخرالسادات محتشمی‌پور، مدیر اجرایی انجمن و دبیر همایش نیز گزارشی از روند برگزاری این رویداد ارائه‌کرد و گفت: در آغاز هدف ما از برگزاری سلسله همایش‌ها با دغدغه‌هایی همچون ترویج فرهنگ کارآفرینی و انتقال تجربه کارآفرینان به دیگران همراه بود که برگزاری 12 همایش ملی انجمن با همین هدف صورت گرفت. اکنون با گذر از همه این تجربیات با تمرکز بر موضوع اکوسیستم کارآفرینی زنان با رویکرد و نگاه توسعه‌گرا قصد آن کردیم که از بحث چالش‌ها سریع‌تر عبور کرده و به فرصت‌یابی و معرفی آن ها در اکوسیستم کارآفرینی بپردازیم. در این همایش حدود 20 نشست تخصصی در حوزه 5 گارگروه تخصصی ( محیط زیست و کشاورزی، صنعت و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنایع دستی و گردشگری و کارآفرینی اجتماعی)تشکیل شد و در هر کدام از کارگروه‌ها جدا از مطرح کردن دغدغه‌های خودمان سعی در شنیدن دغدغه‌ها و مسائل دولت در حوزه برنامه‌ریزی مقوله کارآفرینی هم نشستیم. اتفاق مبارکی که در این جلسات افتاد این بود که توانستیم در کارگروه‌های مختلف به شکل‌گیری ادبیات و زبان مشترکی دست‌یابیم درحالی که تاکنون علیرغم دغدغه‌های مشترک به همگرایی و زبان مشترک نرسیده‌بودند. همچنین در همین راستا به تأثیرگذاری حوزه‌های مختلف برای پیشبرد و بهبود حوزه‌های دیگر پی بردیم که خود این تجربه هم جای انجام پژوهشی جداگانه را دارد. باید تقدیر کنیم از خانم فیروزه صابر که ایده اولیه چنین روندی در واقع از ایشان بود و امیدواریم این تجربه موفق بتواند به عنوان الگو برای تعاملات بخش دولتی و غیردولتی مستندسازی و مطرح شود.
پای صحبت ناموفق‌ها بنشینیم
در ادامه دکتر زهرا رهایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو انجمن زنان كارافرين و از مشاوران علمی همایش، ورود انجمن به موضوع اکوسیستم کارآفرینی زنان را بسیار ارزشمند خواند و گفت: طبق آمارهای جهانی شاخص کارآفرینی سال 2016، ایران در میان 120 کشور در رتبه 80 قرار گرفته‌است و در میان 15 کشور خاورمیانه جایگاه چهاردهم را به خود اختصاص داده‌است.
وی اظهار داشت: اکوسیستم کارافريني شامل عناصر مالی، سیاست، بازار، فرهنگ، حمایت و سرمایه انسانی می‌شود که هرکدام از اینها در حوزه کارآفرینی زنان دغدغه‌های خاص خود را دارند كه بايستي به درستي فهم شوند .براي مثال بسياري حمایت دولت از كارافريني زنان را صرفا پشتيباني مالي تعبير مي كنند . درحالي كه منظور پذيرش و باور نقش موثر نهادهاي مدني در فعالیت‌های ترویجی برای پیشبرد اهداف کارآفرینی به ويژه در زمينه زنان است . توسعه و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در عرصه حاكميتي تا نهاد مدني در فضاي امن و به دور از انگ هاي سياسي و امنيتي به اين مهم اهتمام بورزند . تقويت كارافريني در ايران تنها در قالب سياستهايي محقق ميگرددكه از تعامل دولت و نهاد مدني و بخش خصوصي وضع شده باشد و در قالب برنامه هاي اجرايي كه نقش هر دو بخش شفاف طرح شده باشد به عمل درايد . به همين دليل انتظار مي رود نقش مشورتي نهاد مدني در تدوين سياست هاي كارافريني زنان پررنگ تر شود .
از سوی دیگر فعاليت هاي کارآفریني درحوزه‌های مختلف با یکدیگر همپوشاني داشته و بر هم تاثير ميگذارند. به اين ترتيب در سنجش ارزش يك فعاليت كارافرينانه بايستي به اين تاثير متقابل توجه داشت .
دستاوردهاي همايش مبتني بر تجربيات زنان كارآفرين نشان داد كه دولت و فرهنگ دو قلمرى پيشران در اكوسيستم كارافريني زنان هستند .زنان به تناسب شرایط فرهنگی و اجتماعي در تبديل پتانسيل هاي خود به قصد كارآفريني کارآفرینی انگيزه و ابزارهاي لازم را ندارند. نه تنها انگیزه کارآفرینی در مردان با زنان متفاوت است بلكه مفهوم موفقيت و شكست هم در ذهن به گونه اي متفاوت متبادر مي شود . یک زن کارآفرین در صورت تجربه شكست بازخوردهای منفی بیشتری نسبت به مردان از سوی جامعه و حتی خانواده خود دريافت مي كند که همین امر خود باعث کم‌شدن رغبت به حضور در این عرصه می‌شود و لازم است روی این موضوع فرهنگ‌سازی شود.
ما همیشه به‌دنبال شنیدن تجربیات افراد موفق حوزه کارآفرینی هستیم در‌صورتی‌که شنیدن تجربیات و دلایل شکست افراد بسیار بیشتر راهگشا خواهدبود و اصولا پیدا کردن افراد شکست‌خورده دشوارتر از افراد موفقی است که به‌راحتی دیده می‌شوند.
رهایی افزود: برای تقویت اکوسیستم کارآفرینی باید دولت، نهادهای مدنی، بخش خصوصی و دانشجویان و دانش‌آموختگان در کنار هم و توامان کار کنند. با هم‌افزایی یکدیگر و به کمک ارگان‌های مختلف دولتی می‌توان بانک اطلاعاتی جامع زنان کارآفرین را ایجاد کرد و این مطالبه جدی ماست.
توسعه کارآفرینی در سایه هم‌افزایی
در ادامه این رویداد یک نشست تخصصی با حضور مرسده نادری، شیرین پارسی، افسانه احسانی، خدیجه یارعلی و فریبا مهدیون، مدیران و نمایندگان کارگروه‌های پنج‌گانه صورت گرفت و آزاده داننده نیز اجرای این پنل را برعهده‌داشت.
نادری در جمع‌بندی تلاش‌های کارگروه صنعت و تجارت انجمن زنان کارآفرین به چالش‌هایی همچون تعداد کم بانوان فعال در این حوزه، عدم نگاه حمایتی و سیستمی دولت، بوروکراسی حاکم که منجر به زمان‌بر شدن فرایند کارآفرینی می‌شود و نیز عدم زمینه مناسب برای به‌اشتراک‌گذاری تجربیات برای پرهیز از تکرار راه‌های رفته و تجربیات موفق و ناموفق دیگر کارآفرینان اشاره‌کرد و گفت: اکنون دولت بسیار علاقه‌مند به توسعه کارآفرینی است و با نگاه حمایتی که دارد می‌تواند از طریق اصلاح قوانین یاریگر این جریان باشد. در زمینه مسائل فرهنگی نیز نیاز به تغییر مفاهیمی همچون «مادر نمونه» داریم، چراکه مادر نمونه امروز می‌تواند یک زن کارآفرین موفق هم باشد و در کنار آن باید آموزش را از مدارس آغاز کنیم.
احسانی درباره نتایج جلسات و بررسی‌های کارگروه صنایع دستی و گردشگری به چالش‌هایی همچون ذائقه‌سازی در این حوزه اشاره کرد. به‌گفته او توجه به دانش بومی در زمینه مباحث گردشگری و بازتعریف مفهوم «روستایی نمونه» ضرورت‌هایی هستند که در توسعه کارآفرینی این حوزه نقشی شگرف خواهند‌داشت. وی ارزشمندترین دستاورد این کارگروه را این‌گونه برشمرد که برای اولین بار یک روستایی حامی انجمن شد.
یارعلی از کارگروه فرهنگی و اجتماعی نیز پایداری تغییرات اجتماعی را به شکل‌گیری کارآفرینی اجتماعی مربوط دانست و با اشاره به اینکه سود کارآفرینی اجتماعی متعلق به جامعه هدف است، فقر وجرم‌زدایی، تأمین رفاه و امنیت عمومی، دسترسی به سرمایه اجتماعی نظیر اعتمادسازی، مدیریت منابع انسانی و مشارکت و مسئولیت‌پذیری را ازجمله خروجی‌های موفق کارآفرینی اجتماعی برشمرد.
وی ضمن اینکه عدم متولی مشخص را در این زمینه یک خلاء بزرگ برشمرد، دغدغه اصلی را به رسمیت شناخته‌نشدن نهادهای مدنی توسط دولت از یک‌سو و ناآگاهی بخش خصوصی درباره ظرفیت‌های این نهادها از سوی دیگر دانست؛ چراکه توسعه پایدار بدون مشارکت جامعه محلی محقق نمی‌‌شود و نهادهای مدنی در این مورد یک فرصت بزرگ و یاور دولت هستند.
مهدیون نیز نتیجه بررسی‌های کارگروه فناوری اطلاعات را این‌گونه مطرح کرد که با توجه به رشد چشمگیر و پرشتاب فناوری اطلاعات ضرورت دارد که با کارآفرینی در این زمینه افراد توانمند را در کشور خود حفظ کنیم و مانع از مهاجرت آنها شویم. وی با اشاره به دغدغه‌هایی همچون کپی‌رایت و نیز فاصله میان دانشگاه‌ها و بازار کار این حوزه به وجود تعداد کم زنان در جایگاه تصمیم‌گیری در کشور و نیز تعداد فراوان زنان دانش‌آموخته به نسبت تعداد زنان شاغل این حوزه اشاره کرد و گفت که این مهم باید مورد توجه قرار گیرد.
آزاده داننده نیز در تکمیل سخنان مهندس مهدیون به این موضوع اشاره کرد که سرعت ورود فناوری اطلاعات به زندگی اجتماعی بیشتر از ورود آن به برنامه‌ریزی‌های دولت بود، اما اکنون دولت با تلاش در فراهم‌سازی فرصت‌های کسب‌وکار در زمینه فناوری اطلاعات کوشش مؤثری را در جبران این موضوع به‌کار گرفته‌است.
پارسی نیز کارگروه کشاورزی و محیط زیست را تلفیق دو گروه در یک گروه برشمرد و کشاورزی را نان‌آور جوامع دانست که این موضوع پایدار بودن آن را ضرورت می‌بخشد. به‌گفته وی زنان همواره در حوزه کشاورزی نقشی پررنگ داشته اند، اما در این اشتغال کمتر به سرمایه دست پیدا کرده‌اند و این موضوعی است که باید در سیاستگذاری‌ها دیده شود تا این نقش پررنگ به اشتغال‌زایی و کارآفرینی بیشتری منجر شود وی دست یابی به توسعه پایدار را بدون حفاظت از محیط زیست غیرممکن دانست و با تأکید بر اهمیت مشاغل سبز، از مدارس طبیعت به عنوان الگویی مناسب و مؤثر یاد کرد.
پانل بعد ازظهر با موضوع "دیدگاه‌ها وبرنامه‌های دولت در ترویج و توسعه کارآفرینی زنان» و با مدیریت خانم فیروزه صابر برگزار شد. شرکت کنندگان در این پنل نمایندگان وزارت خانه های جهاد کشاورزی، ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت، معدن و تجارت و نیز سازمان های برنامه و بودجه، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و محیط زیست بودند.
در این نشست دو ساعته به طور خلاصه موضوعاتي چون ضرورت تأثير گذاري تشكل ها مانند انجمن زنان كارآفرين بر سياست ها و برنامه هاي دولت در حوزه كسب و كار و كارآفريني، توسعه كارآفريني زنان با صبغه محصولات صادراتي، ترويج كسب و كار هاي سبز، توسعه محتوي و نقشه راه در شبكه ارتباطي و اطلاعاتي و بهره مندي از امكانات موجود دستگاهها و بهره گیری از فرصت های موجود، توسط اعضاي پانل مطرح شد كه این نقطه نظرات و پیشنهادات پيش روي انجمن و زنان كارآفرين قرار گرفت.
از منظری ديگر، اعضا انتظار خود را از نقش انجمن عنوان كردند كه عبارت است از: شكل دهي اراده ملي براي تحقق باور به نقش اقتصادي و اجتماعي زنان، توسعه آموزش در مناطق مختلف و قشر هاي اجتماعي به تناسب نيازهاي موجود. شكل دهي به سنديكاها و اتحاديه هاي حوزه كارافريني زنان، انتقال ايده ها به دولت، و همكاري مشترك با بخش خصوصي و دولت.
همایش توسعه کارآفرین زنان در ایران به کوشش انجمن زنان کارآفرین در روز 27 بهمن‌ماه 95، برگزار شد که پس از برنامه افتتاحیه و برگزاری دو پنل تخصصی در صبح و بعدازظهر با تدوین بیانیه پایانی و اهدای لوح سپاس پایان یافت.