کارآفرینی کلمه‌ای است که بر سر زبان مسئولان با تأکید می‌آید و پس از آن صحبت از توسعه، حمایت و فرهنگ‌سازی این مقوله می‌شود. مراکز آموزش عالی نیز این وظیفه را عهده‌دار شدند تا کارآفرینی را آموزش و دانشجویان را کارآفرین بار آورند. اما مشکلاتی همچون عدم فرهنگ‌سازی و نبود بسترهای مناسب موجب شد تا کارآفرینی با استقبال لازم رو به رو نشود. تا اینکه با آمدن دولت تدبیر و امید رویکردها به این موضوع تغییر و تأکیدها بر آن بسیار شد و همین موجب شده تا شاهد برگزاری استارتاپ ویکندها و رویدادهای گوناگونی برای ایده یابی باشیم تا هر چه بیشتر کارآفرینی نهادینه شود.
به گزارش خبرنگار سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، با وجود برگزاری برنامه‌های گوناگون برای ترویج کارآفرینی و تشویق دانشجویان به خلق ایده‌های مناسب اما همچنان عدم آگاهی از مراحل به ثمر نشستن و تجاری شدن ایده‌ها از مشکلات کارآفرینی در جامعه است. هنوز سوالات بسیاری در ذهن دانشجویان می‌چرخد که باید چه مراحلی را طی کنند تا از علم به ثروت برسند. از این جهت مصاحبه‌ای با علی صفری- رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان- انجام دادیم تا این موضوع از ابتدای راه‌اندازی یک کسب‌وکار کوچک تا به ثمر نشستن و گسترش آن توضیح داده شود.
صفری با اشاره به تعریف کارآفرینی به خبرنگار ایسنا منطقه اصفهان گفت: کارآفرینی فرایندی است که در آن ایده به محصول تبدیل و آن محصول در قالب یک کسب و کار توسعه پیدا می‌کند.وی با توضیح بیشتر تعریف کارآفرینی افزود: اگر یک فرد ایده‌ای را تبدیل به محصول کرده و سپس آن را در قالب هویتی غیرحقوقی یا هویتی حقوقی همچون شرکت بفروشد و همچنین کسب‌وکاری توسعه‌ای در حدود 50 ماه داشته یعنی تا پنج سال بتواند از آن ایده بهره اقتصادی ببرد را می‌توان کارآفرینی دانست. کسی که این فرایند را طی می‌کند، کارآفرین می‌نامند.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه کارآفرینی مقوله‌ای بسیار گسترده است، ادامه داد: برخی مباحث کارآفرینی، اجتماعی است. اینکه تا چه حد در یک جامعه فرهنگ‌سازی شده و آموزش و پرورش، قانون، رسانه و شرایط اجتماعی آن را در یک جامعه گسترش داده‌اند.
عملکرد دانشگاه ها در حوزه کارآفرینی
صفری با اشاره به کارآفرینی در حوزه دانشگاه‌ها، اضافه کرد: در گذشته تنها یک مأموریت برای دانشگاه‌ها تعریف شد و آن آموزش بود، سپس مأموریت دوم یعنی پژوهش نیز به آن اضافه و در چند سال گذشته به دانشگاه‌ها مأموریت سوم یعنی کارآفرینی داده شده که بر اساس آن باید دانشگاه‌ها این تفکر را در قالب‌هایی همچون مراکز کارآفرینی اجرا کنند و دانشجویانی تربیت شوند که در بستر دانشگاه یا جامعه به کارآفرینی بپردازند.وی گفت: اگر بخواهیم عملکرد دانشگاه‌ها را در حوزه کارآفرینی ارزیابی کنیم آن‌گونه که باید و شاید به مقوله کارآفرینی در دانشگاه‌ها پرداخته نشده است.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: مراکز کارآفرینی رسالت آموزش و فرهنگ‌سازی کارآفرینی در دانشگاه‌ها را دارند، اما پس از چند سال مراکز آموزش عالی به این نتیجه رسیدند که صرف وجود مراکز کارآفرینی لازم نیست و به همین دلیل به فکر ایجاد بستر دیگری به نام مراکز رشد رسیدند.
صفری افزود: باید در دانشگاه‌ها بستری ایجاد می‌شد که در آن تجارت شکل می‌گرفت و مکان و تسهیلات حمایتی لازم نیز در اختیار کارآفرینان قرار می‌گرفت. این بستر که همان مراکز رشد بودند در دانشگاه‌ها شروع به راه‌اندازی شد و دانشگاه اصفهان نیز در سال 1390 این مرکز را تأسیس کرد.
وی ادامه داد: دانشگاه اصفهان به یک فرایند در حیطه کارآفرینی رسید که بر اساس آن مرکز کارآفرینی آموزش داده و فرهنگ‌سازی کند و در ادامه نیز اگر فردی پس از فراگیری آموزش علاقمند به تجارت شد، از طریق مرکز رشد به کار بپردازد.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان با اشاره به ویژگی‌های مرکز رشد اضافه کرد: کارآفرینان با طی کردن ملزومات اداری، شرکت خود را تأسیس و تا سه سال می‌توانند در این مرکز کار و گردش مالی داشته باشند.
صفری با بیان اینکه هیچ محدودیتی برای ورود به مراکز رشد وجود ندارد، خاطرنشان کرد: کسی که می‌خواهد به مرکز رشد وارد شود باید ایده‌ای داشته و آن را در قالب فرمی که هر مرکز دارد، ارایه کند. در این فرم به پرسش‌های گوناگونی مانند اینکه ایده چیست؟ بازار ایده کجاست؟ از کجا قرار است کسب درآمد کنید؟ تجارت خود را طی چند ماه راه‌اندازی می‌کنید؟ مزیت ایده‌ای که دارید نسبت به سایر ایده‌ها در این زمینه چیست؟ پاسخ داده شود.
وی گفت: فرمی که پر می‌شود توسط دو داور خوانده و اگر دو داور ایده را تایید کنند، ایده به مرحله بعدی داوری می‌رود. در این مرحله خواسته می‌شود که در قالب پاورپوینت ایده خود را در یک جلسه ارایه کنند و از دارندگان ایده سوالات رو در رو پرسیده می‌شود که با تایید توسط این داوران، ایده به شورای پذیرش می‌رود.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان با اشاره به ویژگی‌های پذیرش در شورای پذیرش، افزود: شورای پذیرش ترکیبی از معاونت پژوهشی دانشگاه، ریاست مرکز رشد، مدیر ارتباط با صنعت و جامعه، مدیر امور فناوری و چند نفر متخصص است. این افراد روی ایده نظر می‌دهند و با توجه به نظر آن‌ها، ایده وارد دوره رشد مقدماتی می‌شود.
صفری به توضیح دوره رشد مقدماتی پرداخت و ادامه داد: در دوره رشد مقدماتی شش تا 9 ماه وقت می‌دهند تا ایده به محصول تبدیل و شرکت تأسیس شود و پس از آن مجدد ایده بررسی و ارزیابی صورت می‌گیرد. اگر ایده به محصول تبدیل شد، شرکت تأسیس و وارد دوره رشد می‌شود.
وی اضافه کرد: دوره رشد سه سال به طول می‌انجامد و در آن می‌توانند محصول را بفروشند و برند بسازند و گردش مالی بسیاری خلق کنند و در نهایت از دانشگاه خارج شوند.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه صاحب ایده می‌تواند عضو هیئت علمی، دانشجو، کارمند و یا حتی فردی خارج از دانشگاه باشد، تصریح کرد: در دوره رشد مقدماتی شرکت وجود ندارد، اما با دوره رشد شرکت تأسیس می‌شود. بنابراین باید محصولش را بفروشد و گردش مالی داشته باشد. باید برای پرسنل خودش بیمه رد کند و با اداره مالیات تعامل و دفاتر قانونی داشته باشد.
صفری با اشاره به شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: شرکت‌ها پس از طی مراحل دوره رشد و طبق آیین‌نامه‌ای که شرکت‌های دانش‌بنیان دارند، می‌توانند تقاضای دانش‌بنیانی دهند. این کار از طریق معاونت علمی و فناوری و ریاست جمهوری که نماینده آن در اصفهان شهرک علمی و تحقیقاتی است، انجام می‌گیرد.
وی افزود: ثبت شرکت دانش‌بنیان معیارهای خاص خود را دارد. به عنوان نمونه میزان گردش مالی، پرسنل و مکان مد نظر قرار گرفته می‌شود. اگر شرکتی که دوره رشد را طی کرده شرایط لازم را داشته باشد، شماره ثبت دانش‌بنیانی به آن تعلق می گیرد. بنابراین یک شرکت به صرف حضور در مرکز رشد نمی‌تواند دانش‌بنیان باشد.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان ادامه داد: شرکت‌هایی که از مرکز رشد خارج می‌شوند، بخشی از آن‌ها می‌توانند دانش بنیان شوند و از مزایایی که شرکت‌های دانش بنیان دارند همچون معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند شوند. برخی از آن‌ها نیز نمی توانند دانش‌بنیان شوند و یک شرکت عادی می‌شوند. البته هر دو ارزشمند است، چرا که کارآفرینی انجام گرفته است.
مزایای مراکز رشد
صفری در پاسخ به این سوال که ورود به مرکز رشد چه مزایایی نسبت به ثبت شرکت به صورت عادی دارد، اضافه کرد: اگر قصد داشته باشید در بیرون از مرکز رشد شرکتی ثبت کنید باید مکانی را اجاره و چند میلیون تومان بهای اجاره بپردازید، همچنین کسی که شما را حمایت حقوقی کند وجود ندارد و باید برای ملزومات اداری هزینه کنید، علاوه بر این برندی ندارید و از آزمایشگاه، کتابخانه، امکانات دانشگاهی و افراد علمی دستتان قطع است.
وی با اشاره به مزایای بسیار مرکز رشد، اظهار کرد: وقتی وارد مرکز رشد شدید اجاره بهای کمتری می‌توانید پرداخت کنید. از برند دانشگاه نیز بر اساس آیین‌نامه‌ای که دارد می‌توانید استفاده کنید. به اساتید، دانشجویان و امکانات دانشگاه نیز دسترسی دارید. ملزومات اداری هم به صورت رایگان در اختیارتان قرار می‌گیرد و از مالیات نیز معاف هستید.رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان افزود: معافیت‌ها خلق شده‌اند تا اگر کسی پول اندکی دارد اما ایده خوبی داشته و اهل کار و کارآفرینی است، کار کند.
لزوم واحد درسی برای کارآفرینی
صفری با بیان اینکه مراکز کارآفرینی باید فعالیت‌های آموزشی بسیاری در این موضوع انجام دهند، ادامه داد: باید مسابقات استارتاپ ویکند، رویدادهای کارآفرینی و مباحث آموزشی با گستردگی بسیار انجام شود و از سوی دیگر نیز دانشگاه ها در چارت درسی خود واحد کارآفرینی را قرار دهند، چرا که تحقیقات نشان می‌دهد آموزش کارآفرینی تأثیرات مستقیم و مؤثری بر افراد داشته است.
وی با تأکید بر حمایت بیشتر از کارآفرینان، تصریح کرد: باید مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری تقویت و شناخته شوند و تسهیلات بیشتری نیز در اختیار افراد قرار گیرد. بنابراین زمانی که آموزش، بستر و فرهنگ‌سازی مناسب ایجاد شود، شاهد استقبال بیشتری از حوزه کارآفرینی هستیم.
رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه با اشاره به برنامه این مرکز در سال‌های گذشته، گفت: دعوت از کارآفرینان برتر، برگزاری همایش‌ها و کلاس‌ها و طراحی مسابقات از جمله فعالیت‌های مرکز کارآفرینی طی سال‌های گذشته بوده است. همچنین ارایه آموزش‌های لازم قبل از تأسیس شرکت و مشاوره پس از تأسیس از دیگر کارهای مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان است.