دنیای امروز استارتآپها گستردهتر از چیزی است که تصور میکنیم. دنیای نوین به سبب اقتضائاتی که زندگی مدرن دارد با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم میکند که تمرکز روی حل هر کدام از این معضلات میتواند به خلق یک استارتآپ درآمدزا و موفق منجر شود. چیزی که در کشورهای پیشرفته در حال وقوع است و ما نیز با تکیه بر هویت ملی و اسلامی خود میتوانیم با الگوبرداری از آنها مسیری متناسب با شرایط کشور خودمان را طی کنیم. این نکتهای است که جوانان خلاق کمتر متوجه آن هستند و به همین دلیل است که بیشتر متوجه الگوبرداری از نمونههای موفق داخلیاند.
ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان معاونت علمی در همین راستا اقدام به چاپ مجموعه کتابهایی کرده است که در هر حوزه چالش/ فرصتها را معرفی میکند و با نگاهی آماری به شرکتهای جهانی که این چالشها را تبدیل به فرصت کردهاند، در تلاش است تا ایدههای نو را پیش روی علاقهمندان حوزه استارتآپ قرار دهد. مضاف بر اینها درباره هر کدام از شرکتهای جهانی مختصری اطلاعات در اختیار مخاطب میگذارد و نشان میدهد که میتوان برای حل معضلات جامعه پیش و بیش از اینکه از دولت انتظار داشت و از ناکارآمدی نهادها ابراز نارضایتی کرد، با یک برنامه کسبوکار حسابشده، ضمن رفع مشکل، از این چالشها اقدام به درآمدزایی کرد. اتفاقی که امتحانش را در سایر کشورها پس داده و قابلیت عملیاتی شدن در کشورمان ایران را نیز دارد.
در بخش مقدمه این کتابها که توسط انتشارات دانشبنیان فناور منتشر شده، آمده است: «در دهههای اخیر با توجه به تحولات مختلف اقتصادی، اجتماعی و فناورانه مانند افزایش شهرنشینی، تغییر در الگوی مصرف و میزان مصرفگرایی و افزایش نفوذ و بهرهگیری از فناوریهای نوین، زندگی بشر با چالشها و مسائل جدیدی در سبک زندگی و محیطزیسـت مواجه شده است. پدیدههایی مانند چاقی و پیری جامعه، کمبود منابع آبی پایدار، تغییرات آب و هوایی، آلودگی هوا، ایمنی و امنیت غذایی و پسماند در دهههای اخیر به مسائلی کلیدی برای بشر تبدیل شدهاند که آینده و بقای ما را تحت تاثیر خود قرار میدهند. با این وجود این چالشها در نـوع خود پارادایم جدیدی از زندگی را رقم زده است که مملو از فرصتها و الگوهای نوین کسبوکار است.
با گسترش شرکتهای نوپا (استارتآپها) و اکوسیستمهای استارتآپی در سالهای اخیر، علاوه بر توجه به حوزههایی که بازگشت سریع اقتصادی داشتهاند و با مدلهای کسبوکار جدید توانستهاند خدمات و ارزشهای جدیدی را با بهرهوری بالاتر و با قیمت پایینتر به مشتریان عرضه کنند، روند رو به رشدی از استارتآپهایی دیده میشود که با تمرکز بر حل مسائل و چالشهای کلیدی زندگی امروزی، علاوه بر ارائه راه حلهای خالقانه مبتنی بر مدلهای کسبوکار جدید، به حل این مسائل و چالشها کمکهای بزرگی کردهاند.
با توجه به اینکه در سالهای اخیر یکی از ماموریتها و جهتگیریهای اصلی ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان معاونت علمی کمک به توسعه زیستبوم شرکتهای نوپا و شرکتهای دانشبنیان بوده است، شناسایی جهتگیریهای موجود این شرکتها از یکسو و شناخت موضوعات و چالشهای راهبردی کشور از سوی دیگر میتواند به راهنمایی مسیرهای جدید برای شکلگیری و رشد اینگونه شرکتها کمک کند. بنابراین، یکی از رسالتهای معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری هدایت و بازگشایی مسیرهایی جدید برای اکوسیستم شرکتهای نوپا و دانشبنیان بوده تا هم اثرات اقتصادی و هم اثرات اجتماعی آنها را به حداکثر برساند.
از اینرو، طرح آیندهنگاری ملی که دبیرخانه آن در معاونت علمی و فناوری مستقر است، تلاش داشته است ضمن بررسی الگوهای نوین کسبوکارهای نوپا در سطح جهانی و مقایسه آن با رفتارهای شرکتهای نوپای ایرانی، بر حوزههای نوینی متمرکز شود که میتوانند بیشترین تاثیرات اجتماعی را علاوه بر دستاورد اقتصادی داشته باشند. در این طرح، با بهرهگیری از رویکرد ترازیابی و شناخت مهمترین روندهای حاکم بر تحولات اکوسیستمهای استارتآپی سعی شده است که مسیرهای جدیدی برای شرکتهای نوپا و دانشبنیان ایرانی شناسایی و معرفی شوند.
در سالهای اخیر با توسعه اکوسیستم کارآفرینی شرکتهای نوپا در ایران و افزایش تعداد شرکتهای نوپا در کشور، زمینه ایجاد اشتغال و به ظهور رسیدن ایدههای نوآورانه جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی فراهم شده است. هماکنون که این پارادایم جدید خلق ثروت در حال رشد است و از نوپایی خارج شده، نیازمند متنوعسازی و تمرکز بیشتر بر حوزههای جدید است.
اغلب ایدهها و فعالیتهای اکوسیستم موجود بر روی فعالیتهای خدماتی مانند فروش، حملونقل و غذا به صورت آنلاین متمرکز شدهاند و با توجه به موفقیت چند شرکت در این حوزهها، اغلب افراد جدیدی که میخواهند به این حوزه وارد شوند به همین حوزهها وارد میشوند. این موضوع مطمئنا نرخ شکست را در این حوزهها بالا برده و از سوی دیگر میتواند منجر به سرخوردگی کارآفرینان از یکسو و همچنین کاهش اثرات اقتصادی و ایجاد اشتغال در اکوسیستم شود.
هدایت کارآفرینان و بهویژه سرمایهگذاران جدیدی که به اکوسیستم وارد میشوند، به سمت حوزههای کمتر مورد توجه و با پتانسیل بالا و اثرات اجتماعی و اقتصادی و ملی بالا در شرایط کنونی هم به بقای اکوسیستم کمک خواهد کرد و هم اثرات آن را افزایش خواهد داد. با توجه به چالشهای روزافزون کشور در عرصههایی مانند کشاورزی، سبک زندگی شهرنشینی، مسائل اجتماعی، محیط زیست، آلودگی و انرژی و مواردی از این دست، ورود کارآفرینان و اکوسیستم استارتآپی به این حوزهها احتمالا به علت نبود رقیبهای سنتی میتواند اثرات بیشتری بر اقتصاد و اشتغال داشته باشد و علاوه بر این به حل مسائل و مشکلات اجتماعی و ملی نیز کمک کند.»
این کتابها تاکنون در دوازده عنوان و توسط مرکز انتشارات دانشبنیان فناور منتشر شدهاند که عناوین آنها عبارتند از: «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه مدیریت پسماند»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه کشاورزي»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه مدیریت آب و خشکسالی»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه مدیریت آلودگی هوا»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه ورزش و سلامت جسمانی»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه سلامت دیجيتال»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه نوآوري اجتماعی»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه انرژي»، «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه گردشگري با استفاده از صنایع خلاق» و «بررسی تجربيات جهانی شرکتهاي استارتآپ در حوزه بيمه».