اگر می‌خواهید خلاق‌ و نوآور باشید، نگاه‌تان را تغییر دهید

«متفاوت فکر کنید»، این توصیه‌ای مشترک به همه نوآوران، کارآفرینان و افراد خلاق است. اما، برای داشتن طرز تفکری متفاوت، باید نگاه متفاوتی به مسایل داشت. نوآوران و کارآفرینان موفق نگاهی متفاوت از نگاه مردم عادی دارند. به‌همین دلیل شکارچی خوب فرصت‌هایی هستند که دیگران به‌راحتی از دست می‌دهند.

ایده «چسبانک» حاصل نگاهی متفاوت به طبیعت

شاید داستان معروف «‌نوارچسبی یا چسبانک» را شنیده باشید. روزی مهندس سوئیسی، تصمیم گرفت مطالعه دقیق‌تری در مورد بذر گیاهان داشته باشد؛ او بعد از قدم زدن در جنگل متوجه شد تارهایی به لباسش چسبیده است. میکروسکوپش را برداشت و تارهایی که به لباسش چسبیده بود را از نزدیک مشاهده کرد. تارها جنس زبری داشتند که دندانه‌هایی مانند قلاب روی آنها طراحی شده بود. این دندانه‌ها در الیاف حلقه‌ای لباسش فرو رفته و کاملا در الیاف لباس گره خورده بودند. اینجا بود که ایده «نوار چسبی» متولد شد. ایده‌ای نو که بعدها جایگزین «زیپ» شد.

خالق ایده «نوار چسبی» به پدیده‌ای شناخته شده از دریچه ای متفاوت نگریست و آن را پدیده ای ناشناخته پنداشت که باید دقیق تر مورد مشاهده و بررسی قرار می گرفت.

بنابراین به آنچه در برابر چشمان‌تان قرار گرفته است، به روشی که اغلب افراد تمایلی به استفاده از آن ندارند، نگاه کنید. با موضوع پیش‌روی‌تان کاملا بیگانه و ناشناخته برخورد کنید و تا جایی که ممکن است از برداشت‌های شخصی یا پیش‌داوری براساس تجربه‌های قبلی بپرهیزید.

 یک نظریه‌پرداز ادبی به‌نام «ویکتور شکلوفسکی» درباره«تولستوی» و نگاه او در نوشته‌‌هایش می‌گوید: «تولستوی» در نوشته‌هایش از تکنیک‌های جالبی استفاده می‌کند مثلا اشیا و پدیده‌های داستان را به شیوه‌ای غیرمعمول توصیف یا سعی می‌کند کمتر از نام‌های مرسوم در داستان‌هایش استفاده کند. به‌طور کلی تولستوی با بکارگیری تکنیک «بیگانه‌سازی» توانسته است، اثرگذاری عمیقی روی مخاطبانش داشته باشد.

این هنرمندان بزرگ در مورد چگونگی نگاه به پدیده‌ها فراتر از روش‌های معمول و تماشای جهان از دریچه ای متفاوت نکاتی خوبی را القا می‌کنند. وقتی به پدیده‌های هستی نگاه می‌کنیم نباید این نگاه صرفا با یک بررسی جزیی همراه باشد بلکه پدیده‌ها را باید با نگاهی عمیق و متفاوت بررسی کرد.

آنچه در اطراف‌مان هست تنها پدیده‌هایی نیستند که تا به امروز شناختیم و برای‌شان نام‌های آشنایی برگزیدیم. همچنان پدیده‌های کمتر دیده شده‌ای وجود دارند که می‌توان آنها را کشف و بررسی کرد. سپس آن‌ها را با نام‌های جدید به فهرست پدیده‌های شناخته شده اضافه کرد.

نباید همه چیز را کلی و اجمالی در نظر گرفت، گاهی لازم است کل را به جز تقسیم کرد یا اجزا را کنار هم قرار داد و کل دیگری ساخت. این تکنیک‌ها باعث می‌شود چه در هنر و چه در کسب‌و‌کار راه‌ها و رویکردهای تازه‌ای را در مسیر پیش‌روی‌مان ببینیم.

«شرلوک هولمز» معروف به دستیارش «واتسون» گفت: «تو می‌بینی، اما مشاهده نمی‌کنی.»

«اما چگونه مانند شرلوک هولمز فکر کنیم؟ این سوالی است که «ماریا کنیکووا» در کتابش باعنوان «مغز متفکر» به آن می‌پردازد. این روان‌شناس می‌نویسد: «برای اینکه یک مشاهده واقعی داشته باشید نباید آنچه را می‌بینید براساس برداشت‌های شخصی خودتان توصیف کنید». برای این منظور می‌توانید وضعیت مورد علاقه‌تان را با صدای بلند توصیف کنید یا وصف آن را برای یک مخاطب بنویسید.

او می‌گوید: «شرلوک از واتسون می‌خواهد با توجه به مشاهداتش صحبت کند و اغلب از طریق این تمرین، نکات مهمی در صحبت‌هایش آشکار می‌شود». این روش دیگری برای هنرمندان مشتاق و کارآفرینان است، که می‌توانند از آن کمک بگیرند.

مغز ما به‌گونه‌ای طراحی شده که ما را از توجه زیاد به پدیده‌ای تکراری متوقف می‌کند. به آن اثر«تروکسل» می‌گویند. اگر مدام تصویر ثابتی از چشم‌انداز محیطی‌مان ارائه شود، ما عملا بعد از مدتی دیگر آن را نمی‌بینیم. این پدیده که از آن در علوم اعصاب با نام «عادت» یاد می‌شود، به بخشی از عملکرد مغز اشاره دارد. درواقع نورون‌های عصبی با داشتن اطلاعات کافی در مورد محرکی بدون تغییر، دیگر برانگیخته نمی‌شوند. این عادت حاصل غرق شدن ما در روش‌‌های دیدن و تجربه کردن با استفاده از روش‌های شناخته شده است وهمیشه امر مثبتی تلقی نمی‌شود. اکنون زمان آن رسیده که روی تفکر به شیوه‌ای متفاوت و دیدن تفاوت‌ها تمرکز کنیم.

 هنرمندان بزرگ، کارآفرینان و افراد خلاق از بینشی متفاوت برخوردارند و با بینش متفاوت‌شان می‌توانند دنیا را تغییر دهند. آن‌ها راهی که همه در پیش می‌گیرند، را انتخاب نمی‌کنند بلکه دید خود را وسیع‌تر کرده و به‌دنبال راه‌ها و روش‌های تازه هستند.  

آن‌ها معتقدند حتی در زندگی روزمره می‌توان چیزهایی را دید که هنوز هیچ‌کس ندیده است. درواقع نوع نگاه افراد است که می‌تواند به آن‌ها کمک کند طرز تفکرشان را تغییر دهند و خلاقیت را به زندگی‌شان دعوت کنند. 

مترجم: نازنین توکلی (کارشناس ارشد مدیریت صنعتی)

برگرفته از hbr.org