«ارزیابی‌ها بیانگر آن است که از دید فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در اکثر استان‌ها، وضعیت بیشتر مؤلفه‌های مؤثر بر محیط کسب وکار ایران در بهار ۱۳۹۸، تا حدودی مساعدتر شده است»
بنابر نتایج حاصل از پایش ملی در خصوص چگونگی محیط کسب و کار ایران که در بهار ۱۳۹۸ انجام شده است؛ رقم شاخص ملی، ۶/۱۷ (نمره بدترین ارزیابی ۱۰ است) محاسبه شده که بهتر از وضعیت این شاخص نسبت به ارزیابی فصل گذشته (زمستان۱۳۹۷با میانگین ۶/۲۷) است، همچنین این ارزیابی بیانگر آن است که از دید فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، در اکثر استان‌ها، وضعیت بیشتر مؤلفه‌های مؤثر بر محیط کسب وکار ایران در بهار ۱۳۹۸، تا حدودی مساعدتر شده است.
شایان ذکر است، سنجش محیط کسب و کار توسط اتاق‌های بازرگانی، تعاون و اصناف کشور انجام می‌پذیرد؛ به این معنی که هر سه ماه توسط این اتاق‌هاکه دبیرخانه آنها اتاق بازرگانی ایران است از فعالان اقتصادی خواسته می‌شود، پرسشنامه‌ای را پاسخ دهند که با تحلیل آن شاخص کسب و کار پایش می‌شود.
براساس این گزارش که چندی پیش منتشر شده است، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به‌ترتیب سه مؤلفه، «غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بیثباتی سیاست ها، قوانین و مقررات و رویههای اجرایی ناظر بر کسب وکار»، «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب و کار کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی کرده‌اند.
قابل ذکر است که در چهار دوره نخست اجرای این طرح، دشواری تأمین مالی از بانک ها به‌عنوان نامساعدترین مؤلفه کسب و کار ارزیابی شده بود اما در هفت دوره پاییز ۱۳۹۶ تا بهار ۱۳۹۸، غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات، نامساعدترین مؤلفه کسب و کار ارزیابی شده است.
بر اساس یافته‌های این طرح در بهار۹۸، استان‌های کردستان، چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان، دارای بدترین وضعیت محیط کسب و کار و استان های آذربایجان غربی، مازندران و گیلان دارای بهترین وضعیت محیط کسب و کار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند.
بر اساس آخرین نتایج این پایش، وضعیت محیط کسب وکار در بخش کشاورزی (۶/۰۵) و بخش صنعت (۶/۱۴) را به ترتیب، مساعدترین و نامساعدترین محیط کسب و کار ارزیابی کرده‌اند.
در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی برحسب طبقه بندی استاندارد ISIC.rev۴، رشته فعالیت‌های «آب‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه»، «فعالیت حرفه‌ای، علمی و فنی» و «سایر فعالیت‌های خدماتی» دارای بدترین وضعیت کسب و کار و رشته فعالیت‌های «خدمات مربوط به تامین جا و غذا»، «املاک و مستغلات» و «استخراج معدن» بهترین وضعیت کسب و کار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت های اقتصادی درکشور داشته اند.
بر اساس نتایج بدست آمده، بنگاه‌های با ۱۰۱ تا ۲۰۰ نفر کارکن (۵/۶۸) دارای بهترین وضعیت و بنگاه‌های با تعداد شش تا ۱۰ کارکن (۶/۲۱) دارای بدترین وضعیت محیط کسب وکار نسبت به سایر بنگاه ها ارزیابی شده‌اند.
بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین (Schein)، شاخص ملی محیط کسب و کار ایران در بهار ۱۳۹۸، عدد ۶/۲۹ (عدد ۱۰ بدترین ارزیابی است) را نشان می دهد به طوری که میانگین ارزیابی محیط نهادی عدد ۶/۱۸ و میانگین ارزیابی محیط اقتصادی عدد ۶/۴۴ است.
نگاه اجمالی به این پایش نشان می‌دهد، مانند فصل گذشته محیط جغرافیایی با عدد ۵/۳۱ و محیط مالی با عدد ۸/۷۳ به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها براساس نظریه عمومی کارآفرینی «شین» بوده‌اند.
محیط کسب و کار
یادآور می شود، محیط کسب و کار به مجموعه عواملی گفته می شود که بر عملکرد یا اداره بنگاه های اقتصادی مؤثر هستند اما تقریباً خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها قرار دارند؛ عواملی نظیر قوانین و مقررات، میزان بارندگی، فرهنگ کاری در یک منطقه و ...که در کشورها و مناطق جغرافیایی گوناگون، در هر رشته کاری و نیز در طول زمان متفاوت هستند.
امروزه، بهبود محیط کسب وکار یکی از مهمترین راهبردهای توسعه اقتصادی هر کشور به شمار می رود و علاوه بر آن هرچه محیط کسب و کار یک کشور شرایط بهتری داشته باشد، بهره‌برداری از فرصت های کارآفرینی بیشتر و هرچه بهره‌برداری از فرصت های کارآفرینی در جامعه ای بیشتر باشد، عملکرد اقتصاد آن کشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه نیز بیشتر می‌شود.
با این حال بهبود محیط کسب وکار، نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مطلوب است، که دستیابی به این مهم نیازمند وجود فرایندی مستمر برای پایش و سنجش وضعیت محیط کسب وکار هر کشور است.
آشنایی با نظریه عمومی کارآفرینی «شین»
براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، می‌توان دو مجموعه عوامل محیطی معین را به محیط اقتصادی و محیط نهادی تفکیک کرد. عوامل محیط اقتصادی شامل محیط اقتصاد کلان، محیط مالی، ساختار تولید و محیط جغرافیایی و عوامل محیط نهادی شامل محیط سیاسی، محیط حقوقی، محیط فرهنگی و محیط آموزشی و علمی، محیط فناوری و نوآوری و ساختار دولت می شود.
این دو مجموعه عوامل بر کسب و کارهای موجود و بر فرآیند کارآفرینی که در واقع نقطه آغازین کس بوکار است، اثر می‌گذارند. هر چه محیط کسب وکار (محیط نهادی و اقتصادی) شرایط بهتری داشته باشد، بهره برداری از فرصت های کارآفرینی بیشتر است و هر چه بهره برداری از فرصتهای کارآفرینی در جامعه‌ای بیشتر باشد، عملکرد اقتصاد آن کشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه بیشتر می‌شود.
