پارک علم و فناوری استان سمنان در شهریورماه سال ۸۱ بر اساس مصوبه شورای گسترش آموزش عالی، هم‌زمان با تبدیل یا ادغام سایر مراکز استانی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران فعالیت خود را در شاهرود آغاز کرد. مجموعه علمی که رسالتش حمایت از تولیدات دانش‌بنیان است. این پارک دارای بخش‌های مختلفی است که یکی از آن‌ها ایجاد دفتر کار و استقرار برای شرکت‌های جوانی است که هنوز هزینه اجاره دفتر و تولید اولیه محصول و ایده‌شان را ندارند درنتیجه این مجموعه از آنان حمایت می‌کند تا بتوانند نمونه اولیه تولیدشان را بسازند و سپس به بازار ارائه دهند.
تقویت وظایف حمایتی از کارآفرینان، مبتکران، فناوران و استعدادهای درخشان و ایجاد محیط‌های علمی و پویا برای تعامل فعال بین تحقیقات، صنعت و تجارت ازجمله رسالت‌های پارک محسوب می‌شود.
یکی از بخش‌های قابل‌توجه پارک علم و فناوری استان سمنان در شاهرود مرکز رشد است که مستقیم زیر نظر مجموعه ریاست پارک فعالی دارد و از شورای مرکز رشد و کمیسیون‌های مشورتی و همچنین معاون مرکز رشد پارک علم و فناوری استان سمنان تشکیل می‌شود و یکی از پنج وظیفه اصلی آن همراهی واحدهای فناوری نوپا است. در این مرکز همچنین خدمات مشاوره‌ای نیز به واحدهای فناوری و دانش‌بنیان ارائه می‌شود.
یکی از جذاب‌ترین کارهایی که توسط پارک علم و فناوری انجام می‌شود برگزاری کارگاه‌های ایده تا اجرا و همچنین استارتاپ ها است. کارگاه‌هایی که به جوانان کمک می‌کند تا بتوانند ایده‌هایشان را دریابند، آن را بپرورانند و سپس امکان پیاده‌سازی‌شان را بررسی کنند.
موضوع دیگر استارتاپ‌ها است پدیده‌های ناشناخته‌ای که مردم در حقیقت معنای دقیق آن را هم نمی‌دانند و غالباً با برگزاری مراسمی برای جمع‌آوری پول بابت اجرای ایده‌ها، آن را اشتباه می‌گیرند درحالی‌که استارتاپ ها پدیده‌هایی چندوجهی و عمیق هستند که تحولات عظیمی را در ایران اسلامی طی سال‌های آتی پدید خواهند آورد. برای بررسی همه این موارد با خلیل راحتی معاون فناوری و نوآوری پارک علم و فناوری استان سمنان مرکز شاهرود به گفتگو نشستیم.
* مأموریت‌های پارک‌های علم و فناوری چیست؟
پارک‌های علمی و فناوری از جمله سازمان‌هایی هستند که در ساختار و سیستم نوآوری کشور نقشی مهم ایفا می‌کنند. این پارک‌ها بخشی از زنجیره ایجاد ایده تا محصول نهایی و تولید انبوه از طریق یک ایده را حمایت می‌کنند. معمولاً امروزه توجه پارک علم و فناوری بر این است تا ایده‌هایی مد نظر قرا گیرد که از دل دانش خارج و بیس علمی آن‌ها در دانشگاه‌ها ایجادشده باشد و در نهایت با قرار گرفتن خروجی پژوهش در درون پارک‌ها به مرحله‌ای برسد تا این فعالیتی‌های ایجادشده در دل دانشگاه‌ها به محصول برسد و تجاری‌سازی شود.
*چرا پارک علم و فناوری در شاهرود مستقر است؟
اینکه پارک علم و فناوری استان سمنان در شاهرود مستقر است به این شهر برمی‌گردد که در مقایسه با سایر دانشگاه‌های استان سبقه طولانی‌تری دارد، در سال ۸۱ که ایده ایجاد پارک‌ها شکل گرفت تصمیم گرفته شد که دفاتر سازمان‌های پژوهشی صنعتی کشور در استان‌ها به هسته اولیه پارک تبدیل شوند که این دفتر پژوه ها در شاهرود مستقر بود لذا هسته اصلی در اینجا ایجاد شد.
هم‌اکنون از گرمسار، سمنان، مهدی‌شهر، دامغان و شهمیرزاد مراکزی وجود دارد که به شرکت‌های دانش بینان ارائه خدمت می‌کنند.
*تفاوت شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناور در چیست؟
شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناور در ادبیات تخصصی پارک‌ها تفاوت ظریفی دارند هر شرکتی که پذیرش می‌شوند تا طی فرایند مورد تأیید، به‌نوعی دانش بنیان هستند ولی انچه در قانون مد نظر قرار دارد شرکتی دانش بنیان تلقی می‌شود که فرایند شرایط احراز معاونت علمی ریاست جمهوری را ثبت کرده باشند.
اگر بخواهیم به ایجاد یک محصول نگاه کنیم به این صورت است که بیشتر محصولاتی که ایجاد شدند از یک نوآوری برخوردار است اما سهم دانش در آن‌ها ناچیز هستند آن چیزی که بیشترین سهم در ارزش‌آفرینی یک محصل به خود اختصاص می‌دهد دانشی که در ایجاد یک محصول به کار گرفته می‌شود.
معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری دو پدیده را برای دانش بنیان خواندن یک شرکت مورد ارزیابی قرار می‌دهد، سطح فناوری برای تولید محصول یا در درون محصول به کار گرفته‌شده و دوم تسلط یک شرکت برای محصولی که تولید می‌شود.
اگر بیش از ۵۰ درصد درآمد شرکت از محل فروش همین محصولی باشد که پیچیدگی لازم را دارد دانش بنیان سطح یک خواهد بود که از همه مزایای لازم برخوردار است و کمتر از ۵۰ درصد سطح دو قلمداد می‌شود که فقط معافیت مالیاتی را نخواهد داشت در پارک‌ها ظهور یک ایده به صورت محصول مورد توجه است و مهم نیست چقدر پیچیدگی لازم را دارد پارک‌های علم و فناوری به‌جای اینکه روی پیچیدگی محصول تمرکز پیدا کنند به این توجه خواهند داشت که آیا محصول می‌توانند وارد بازار شوند؟
برای شرکت‌های دانش بنیان مقرر شد طبق ماده ۱۳ قانون آئین‌نامه به شورای عالی تحقیقات و فناوری ریاست جمهوری به عنوان متولی و دبیرخانه برسد که برای تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش بنیان این اعضا به‌تنهایی نمی‌توانستند انجام دهند لذا کارگزارهایی در این حوزه شناسایی و این موارد در کارگروه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و لذا هر پارکی اداره جذب و پذیرش دارد و مسئول بررسی سطح نوآوری و معیارهای بازار آن محصول است، در پارک‌ها نیز شوراهای تخصصی در این خصوص تشکیل و در نهایت در دو شعبه بر حسب نیاز منطقه مورد حمایت قرار می‌گیرد.
*آماری در خصوص شرکت‌های فناور بفرمایید
۲۳۰ شرکت فناور در پارک استان سمنان مورد حمایت هستند تعدادی از اینها دانش بنیان هستند و هر دو سال یکبار شرکت مورد ارزیابی مجدد قرار می‌گیرند و لذا ممکن است شرکتی حائز شرایط باشد یا از آن خارج شود، ۴۳ شرکت دانش بنیان در سطح استان وجود دارند که از این تعداد ۲۶ شرکت تحت پوشش پارک علم و فاوری و ۶۰ درصد شرکت‌ها زیر مجموعه پارک قرار دارند.
*سفر معاون علمی رئیس جمهور به استان سمنان طی ماه‌های گذشته چه دستاوردی داشت؟
دو بار معاون علمی رئیس جمهوری برای بازدید به استان سمنان سفر کردند که سفر اول مربوط به حضور رئیس جمهور در شاهرود بود اما در سفر دوم برای افتتاح مرکز خیر ساز مراجعه داشتند که در آن بزرگ‌ترین مرکز رشد خیر ساز کشور برادران کیانی در شهمیرزاد در زمینی به مساحت دو هزار و ۲۰۰ متر افتتاح شد.
دو خط اعتباری به ارزش هر کدام یک میلیارد تومان برای حمایت شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری دریافت شد که این خط اعتباری در صورت مصرف، دوباره تجدید می‌شود که شرکت‌ها هم‌اکنون از این طرح برای توسعه محصول خود در حال استفاده هستند.
مشارکت در خرید ساختمان برای راه‌اندازی مرکز رشد شهر سمنان طی تفاهم‌نامه سه جانبه انجام و مقرر شد یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان پارک، دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان استانداری و ۲.۵ میلیارد تومان نیز معاونت علمی ریاست جمهوری متقبل و با تفاهم‌نامه‌ای مرکز نوآوری پارک سمنان نیز راه‌اندازی شود.
*در مورد حمایت پارک از شرکت‌های دانش بنیان بگویید
اگر شرکتی الزامات کافی برای استقرار در پارک را نداشته باشد در دوره رشد مقدماتی پذیرش خواهند شد که در این فاصله زمانی به شخصیت حقوقی تبدیل شوند یا معیاری که مورد نظر را اجرا کنند بین شش تا ۹ ماه از آن‌ها حمایت و معادل ۱۵ میلیون تومان را دریافت خواهند کرد تا در این فاصله بتوانند هزینه را کاور و ایده خود را توسعه دهند.
در ادامه این مرحله دوره رشد است که درگذشته تا سقف ۴۰ میلیون تومان بود اما در پارک علم و فناوری استان سمنان با اخذ مصوبه خاص این مبلغ تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان را شامل می‌شد و در حال حاضر نیز با پیگیری‌های به عمل‌آمده افزایش یافت به ۳۰۰ میلیون تومان تا موارد خاص رسید.
تمام شرکت‌های مستقر در پردیس پارک طبق قوانین مناطق آزاد معاف از پرداخت مالیات هستند قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان سطح بالاتری از حمایت را می‌طلبد ولی متأسفانه دستگاه‌های اجرایی به دلیل عدم آشنایی کافی یا عدم تطبیق آئین‌نامه‌های داخلی خود نتوانستند این شرکت‌ها را مورد حمایت قرار دهند و پارک‌ها به دنبال این هستند که بتوانند از تمام ظرفیتی که در قانون ذکرشده است استفاده کنند که طی سال‌های اخیر گشایش خیلی خوبی اتفاق افتاد اما جای کار بسیار دارد.
*میزان حمایت از واحدهای مستقر در پارک چقدر بوده است؟
در سال گذشته میزان حمایتی که از کل این شرکت‌ها به عمل آمد دو میلیارد و ۶۳۵ میلیون تومان بود که به تعداد ۲۳۲ واحد پرداخت شد، امسال از ابتدای سال تاکنون ۸۵ واحد در کل استان سمنان پذیرش شدند تا طی شدن مراحل قدری زمان نیاز دارد.
*استارتاپ چیست و چه تعداد استارتاپ در پارک برگزار شده است؟
در تعریف جهانی استارت تاپ شرکت‌هایی هستند که طی زمان کوتاهی بتوانند رشد بالایی داشته باشند، معولا این پتانسیل و ایده باید وجود داشته باشد که طی شش ماه بتواند درآمدزایی داشته باشد که علی رغم رشد بیشتر آن‌ها زیر یک سال از بین می‌روند ولی با توجه به ارزش‌آفرینی که دارند باعث شد سرمایه‌گذاری بسیاری برای آن‌ها صورت گیرد.
استارت آپ‌ها جنبه فرهنگ‌سازی و انگیزه ایجاد می‌کنند تا برخی توانایی افراد را در حوزه تیم سازی و آشنایی با مفاهیم پایه گسترش دهند، در این مرحله نحوه ارائه ایده به سرمایه‌گذار بررسی می‌شود که تاکنون استارت تاپ مذهبی، گردشگری، سلامت و شهر هوشمند برگزار شد.
اما باید گفت نسبت شرکت‌های دانش بنیان و تعداد واحدهای فناور به ۱۰۰ هزار جمعیت، سمنان یکی از استان‌هایی است که از نسبت بسیار بالایی برخوردار بوده و اگر در حوزه دانش سرمایه‌گذاری درستی شود احتمال رشد و توسعه اقتصادی در این بخش وجود دارد در غیر این صورت بخشی از ایده‌ها مهاجرت خواهند کرد مهمترین ویژگی صاحبان ایده سیال بودن آن‌ها است که با کوچک‌ترین نا ملایمتی از اینجا خواهند رفت.
*آیا در مجموعه پارک طرحی برای افتتاح در آینده نزدیک دارید؟
فاز دوم مرکز رشد تکمیل‌شده است و امید داشتیم زودتر به مرحله افتتاح برسد زیرا تقریباً در شاهرود و سمنان فضایی برای ارائه وجود ندارد و نیازمند به همچنین فضایی هستیم.
پارک چقدر شغل ایجاد کرده است؟
پارک علم و فناوری استان سمنان از ابتدای تأسیس از سال ۹۲ تاکنون یک هزار و ۱۹۲ شغل ایجاد کرده که بیشترشان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند و اگر از شرکت‌های فعلی در سال جاری حمایت کنیم برآورد ایجاد ۵۸۰ شغل خواهد بود که ۳۵۶ مورد آن در شاهرود پیش‌بینی شده است.