عادل افخمی، کارشناس مالی_ رفتاری بازار سرمایه در برنامه امروز «به وقت تحلیل» فرابورس از شبکه ایران کالا به بررسی لزوم روانشناسی بازارهای مالی و بازار سرمایه ایران پرداخت و گفت: رشته روانشناسی مالی رفتاری علم جدیدی است که در ۲۰ سال اخیر مورد توجه بازارهای مالی قرار گرفته است. به طور ساده، مالی رفتاری در مقابل اقتصاد سنتی قرار می‌گیرد. پایه اقتصاد سنتی این است که انسان عقلایی اقتصادی عمل می‌کند، اما در مالی رفتاری، رفتارهای فردی که با واقعیت‌های اقتصاد سنتی هم‌خوانی ندارد، مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
وی در برنامه به وقت تحلیل فرابورس ادامه داد: یکی از چالش‌های مالی رفتاری با اقتصاد سنتی این است که مالی رفتاری‌ها معتقدند که صاحب‌نظران اقتصاد سنتی، مفروضاتی را در نظر گرفته‌اند که کلیات این فرض‌ها اشتباه است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه در مالی_رفتاری بر این موضوع تاکید می‌شود که نباید به فرضیه‌ها تکیه داشت، درباره موضوع رفتارشناسی مالی در بازار سرمایه گفت: در بحث مالی رفتاری گفته می‌شود ذهن هر فرد دو سیستم تصمیم‌گیری دارد، سیستم «یک» و سیستم «دو»؛ سیستم یک، ناخودآگاه است مثلا ترس که ناخودآگاه اتفاق می‌افتد و تحلیلی در آن وجود ندارد، اما سیستم دو براساس تحلیل است که بررسی می‌شود. سیستم «یک»، همیشه روشن است چون مربوط به ناخودآگاه همه افراد است به عنوان مثال رانندگی را با سیستم دو یاد می‌گیریم اما واکنش‌ها در رانندگی با سیستم یک انجام می‌شود.
به گفته وی این فرآیند در بازار سهام هم همین‌طور است و بخش زیادی از هیجان‌های بازارهای سهام ناشی از واکنش‌های سیستم یک و ناخودآگاه است؛ چراکه سیستم یک پر از واکنش‌های لحظه‌ای است و هر شایعه و خبری می‌تواند آن را تحریک کند.
افخمی خطاب به سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران گفت: برخلاف تصور ما بسیاری از اتفاق‌های بازار بر اساس سیستم یک و ناخودآگاه فرد است و اینکه فرد فقط مطالعه کند و تصور داشته باشد بازار همیشه بر اساس نمودار و تحلیل تصمیم می‌گیرد کاملا اشتباه است. بارها در بازار تجریه کرده‌ایم که به عنوان مثال قیمت‌های جهانی رشد کرده اما سهام مربوط به آن با فشار فروش مواجه است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه اگر سیاست‌گذار واقف به این علم باشد که در زمان‌هایی مثل شهریورماه امسال می‌تواند مدیریت درستی در هیجان‌ها داشته باشد، گفت: سیاست‌گذار با اشراف به اینکه هیجان جزئی طبیعی از رفتارهای انسانی است می‌تواند شرایط خاص را مدیریت کند اما در دوره شهریورماه تصمیمات سیاست‌گذار هم به نوعی بود که به نظر می‌رسید این گروه هم دچار هیجان شده و حتی با سیستم یکِ خود تصمیم‌گیری کرده است.
این تحلیلگر بازار سرمایه در برنامه به وقت تحلیل، افزود: مالی_رفتاری این را می‌گوید که هیچ‌کس نمی‌داند قرار است چه اتفاقی بیفتد و یک لحظه بعد هم قابل پیش‌بینی نیست، پس اینکه صرفا و فقط با نمودار و تحلیل بخواهیم بررسی کنیم، ممکن است باز هم به اشتباه برسیم.
افخمی با اشاره به اینکه اگر به علم روانشناسی مالی رفتاری اشراف پیدا کنیم برای هر سقوط و ریزشی به دنبال شناسایی مقصر نیستیم، گفت: حدود ۴۰ واکنش رفتاری در ادبیات مالی _ رفتاری وجود دارد که می‌توان آن‌ها را شناسایی کرد و دلایل آن را بررسی کرد، اما مالی_رفتاری نمی‌گوید حالا که این اتفاق افتاده حتما باید این کار را انجام دهیم، ریزش یا جهش بازار مقصر خاصی ندارد صرفا نفرات زیادی هستند که بر اساس سیستم یک، تصمیم می‌گیرند.