باید به استارتاپ های حوزه فضایی اعتماد داشت

مرتضی براری رئیس سازمان فضایی به‌تازگی در گفت‌و‌گویی با سایت وزارت ارتباطات گفت: داده‌ها را از 12 ماهواره به‌صورت آنلاین دریافت می‌کنیم و آزادسازی آنها به شکل‌گیری کسب و کارهای فضایی و توسعه و رشد آنها کمک کرده است. به بهانه این خبر به سراغ فعالان استارتاپی حوزه فضایی رفتیم تا ببینیم از داده‌های فضایی برای چه کاربردهایی استفاده می‌کنند و چالش‌های پیش روی آنها چیست؟
یک اقدام ارزشمند
روح‌الله یزدان معاون بازرگانی مؤسسه سنجش از راه دور بصیر معتقد است نفس آزادسازی داده‌های ماهواره‌ای اقدام بسیار ارزشمندی است ولی وقتی ارزشمندتر است که داده‌های مهم دیگری هم که برای کاربردهای خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در اختیار کسب و کارهای حوزه فضایی قرار گیرد.
یزدان گفت: درست است که سازمان فضایی بخشی از داده‌ها را در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهد ولی این به تنهایی کافی نیست چون استارتاپ‌ها به اطلاعات و داده‌های دیگری نیز که در اختیار دیگر سازمان‌ها مانند نقشه برداری، جغرافیایی و داده‌های مکانی و... است نیاز دارند تا بتوانند از آن داده‌ها ارزش افزوده ایجاد کنند ولی این سازمان‌ها داده‌های خود را در دسترس قرار نمی‌دهند.
وی افزود: البته کیفیت داده‌هایی که سازمان فضایی ایران رایگان در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهد هم اهمیت دارد. داده‌های ضعیف و با رزلوشن متوسط بیشتر به کار بخش‌های کشاورزی می‌آید، نه همه شرکت ها. بیشتر شرکت‌ها و استارتاپ‌ها به داده‌ها و تصاویر باکیفیت بسیار بالا نیاز دارند تا بهتر بتوان آنها را آنالیز و تجزیه و تحلیل و کاربردی کرد در حالی که به این داده‌ها دسترسی ندارند.
این فعال حوزه فضایی معتقد است تصاویر خوب و باکیفیت نه تنها گران هستند بلکه به‌دلیل تحریم ما به آنها دسترسی نداریم. حتی به هر قیمتی و دور زدنی هم بخواهیم این داده‌ها را به‌دست بیاوریم، تولید سرویس بخصوص به‌دلیل بالا بودن نرخ ارز گران تمام می‌شود.
وی با بیان اینکه کشور ما در زمینه سنجش از راه دور در دنیا جزو کشورهای پیشرو است، گفت: یکی از چالش‌های ما این است که مسئولان بالادستی دانش و اطلاعات کافی درباره حوزه سنجش از راه دور ندارند و به اهمیت استفاده و کاربردی کردن تصاویر و اطلاعات مکانی ماهواره‌ای پی نبرده‌اند، این در حالی است که بسیاری از کشورهای پیشرو مانند اروپا و امریکا از داده‌های ماهواره‌ای برای پایش‌های سالانه خود استفاده می‌کنند از این‌رو آنها نیز باید آموزش ببینند تا با درک این موضوع بتوانند نیازهای استارتاپ‌ها را با تأمین داده‌های مورد نیاز رفع کنند. اگر این اتفاق روی دهد استارتاپ‌های بیشتری در کشور در حوزه فضایی فعال می‌شوند.
شکستن نگاه امنیتی به داده‌ها
یاسر عشورزاده بنیانگذار استارتاپ تیزنگر نیز اعتقاد دارد پیش از این داده‌ها، امنیتی محسوب می‌شدند و همین که در اختیار گذاشتن داده‌ها از سوی سازمانی مانند سازمان فضایی دیگر امنیتی نیست گامی رو به جلوست، چرا که پیش از این در این زمینه حساسیت‌های زیادی وجود داشت ولی با شکستن این سد استارتاپ‌های زیادی در این حوزه ورود کردند.
عشورزاده گفت: البته ما بیشتر داده‌های مورد نیاز خود را به‌صورت مستقیم از درگاه‌های اروپایی که رایگان هستند، دریافت می‌کنیم چون معمولاً بوروکراسی اداری سازمان‌های داخلی پیچیده و وقت گیر است اما اگر در زمینه دریافت داده‌های پولی برای استارتاپ‌ها تسهیلات ایجاد کنند، بهتر است.این فعال که با راه‌اندازی استارتاپ خود تصاویر ماهواره‌‌ای را با استفاده از هوش مصنوعی تجزیه و تحلیل کرده و پدیده‌های محیطی را مورد پایش قرار داده و در سامانه‌ای آن را منتشر می‌کنند، افزود: از داده‌های ماهواره‌ای برای پیش‌بینی سیلاب، پهنه‌بندی سیلاب، آتش‌سوزی و ریسک استفاده و از سوی دیگر الگوهای مصرف، آب، کود و سلامت گیاه و... به کشاورزان ارائه می‌شود. با تجزیه و تحلیل داده‌ها معادن کشف می‌شوند و می‌توان مراتع و پهنای آبی، دریاچه‌ها و... را پایش کرده و به کاربران گزارش کرد بنابراین می‌بینیم که داده‌ها و تصاویر ماهواره‌ای دارای ارزش افزوده بالایی هستند.
عشورزاده در زمینه چالش‌هایی که استارتاپ‌های فضایی با آن روبه‌رو هستند نیز گفت: بزرگ‌ترین دغدغه ما این است که بستر و ساز و کاری دقیق برای ارجاع کار از سوی بخش خصوصی و سازمان‌های دولتی به استارتاپ‌های بخش فضایی وجود ندارد از سوی دیگر سازمان‌ها هنوز به ما اعتماد نکرده‌اند از این‌رو امیدوارم سازمان فضایی و وزارت ارتباطات این چالش پیش روی ما را تسهیل کنند.وی افزود: دومین دغدغه ما نیز این است که در اطلس اکوسیستم استارتاپی کشور گم شده‌ایم و حمایت‌های خوبی از ما نشده و با ما مانند تمام کسب و کارهای اینترنتی یکسان برخورد می‌شود. این در حالی است که استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان بخش فضایی می‌توانند در حل چالش‌های کشور سهم داشته باشند و آن را حل کنند. پیش‌بینی آتش‌سوزی و سیلاب و ارزش افزوده‌ای که در این حوزه وجود دارد، بسیار بالاست و قابل مقایسه با دیگر کسب و کارهای مجازی نیست ولی هنوز ما را در اولویت‌ها قرار نداده‌اند.
این فعال به سومین دغدغه هم اشاره کرد و گفت: افراد غیرمتخصص در این حوزه فضایی ورود کرده‌اند و فقط می‌خواهند استارتاپی در حوزه فضایی داشته باشند بنابراین گزارش‌هایی هم که ارائه می‌دهند اشتباه است و این امر خطرناکی است که بازخورد آن را در سال‌های آینده متوجه خواهیم شد.
گامی رو به جلو
مهدی آل یعقوب مدیر استارتاپ هواشناسی «سیمیتیو» اعتقاد دارد دسترسی به اطلاعات ماهواره‌ای به‌صورت آنلاین از سازمان فضایی گام رو به جلو و اتفاق خوبی است، چرا که پیش از این سازمان‌های دولتی نسبت به ارائه اطلاعات موجودشان برخوردهای سختگیرانه‌ای داشتند.
آل یعقوب گفت: از آزادسازی داده‌های سازمان فضایی مدت زمان زیادی نگذشته است ولی باید توزیع داده‌ها طبق نیازسنجی‌های کسب و کارها انجام شود. به‌عبارتی باید بعد از نیازسنجی، داده‌ها را در دسترس استارتاپ‌ها قرار دهند. اگر داده‌ها به‌صورت گلچین شده به کسب و کارها ارسال شود، مثمرثمرتر خواهد بود.
وی افزود: به هر حال استارتاپ‌ها برخی داده‌ها را از سایت‌های خارجی دریافت می‌کنند که رایگان نیست و برای استارتاپ‌ها هم امکان هزینه کردن زیاد وجود ندارد بنابراین اگر سازمان فضایی با پیاده‌سازی سیستمی، داده‌ها را خریداری کرده و با قیمت پایین تری در اختیار استارتاپ‌ها قرار دهد برای ما و حتی خود آنها مقرون به صرفه می‌شود.
این فعال که استارتاپش به کشاورزان، صنایع هوانوردی و سازمان‌های امدادی خدمات ارائه می‌دهد، گفت: ما نیاز داریم به برخی از اطلاعات بدون تأخیر دست یابیم از این‌رو باید هزینه کنیم از سوی دیگر باید از سوی سازمان هواشناسی کشورمان برای استفاده از این داده‌ها توصیه نامه داشته باشیم. البته سازمان فضایی این امکان را برای ما فراهم کرده ولی به‌دلیل وجود مشکلات فنی هنوز این اقدام عملیاتی نشده است.
وی درباره مشکلات کارشان نیز گفت: ما به چندین لایه اطلاعات نیاز داریم که این اطلاعات شامل اطلاعات جغرافیایی، هواشناسی و... می‌شود که این اطلاعات در دست سازمان‌های متعددی است. برای اینکه اطلاعات دقیقی با تحلیل هوشمندانه در اختیار مشتریان خود قرار دهیم به این دسته از اطلاعات هم نیاز داریم ولی در دسترس نیستند یا خیلی گران هستند باید این دسته از اطلاعات را هم سازمان‌ها برای استارتاپ‌ها آزادسازی کنند.
آل یعقوب افزود: متأسفانه سازمان‌ها درباره آزادسازی داده‌های خود مقاومت می‌کنند از این‌رو به‌نظر می‌رسد باید اراده حاکمیتی برای آزادسازی آنها شکل بگیرد و سازمان‌ها مانند سازمان فضایی نگاه امنیتی به داده‌ها نداشته باشند. چون ما مجبوریم داده‌ها را از منابع غیررسمی به‌دست آوریم که این کار نه تنها ما را از هدفمان دور می‌کند، بلکه تحلیل‌ها هم دقیق نمی‌شود و برای مشتریان جذاب نیست.
صباح معتمدی مدیر استارتاپ فضاکاو که در حوزه کشاورزی فعال هستند نیز معتقد است مشکل اصلی ما این است که ما به تصاویر با رزولوشن بسیار بالا و زیر 10 متر دسترسی نداریم و آنها نه تنها بسیار گران است بلکه به علت تحریم نمی‌توانیم آنها را تهیه کنیم.
معتمدی گفت: ما ماهواره بومی نداریم و باید در این زمینه تلاش کنیم هم اکنون کشورهایی مانند امارات و عربستان با مشارکت دیگر کشورها ماهواره‌های فعالی دارند ما هم باید به این نقطه برسیم.
این فعال اعتقاد دارد برای صحت سنجی نیاز به تجهیزات داریم ولی این تجهیزات را در اختیار استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان قرار نمی‌دهند با اینکه ما در یک پروژه‌ای در قزوین هزینه زیادی را متحمل شدیم ولی در پایان که کار به صحت سنجی و استفاده از تجهیزات رسید با وجود موافقت قبلی، اجازه استفاده از تجهیزات را در خارج از سازمان ندادند و هزینه‌های ما همه هدر رفت.