تنوع بخشیدن با ابزارهای مالی می تواند در مهار تورم و هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش های زیربنایی اقتصاد كشور تاثیر داشته باشد. علاوه بر این با توجه بع نبود ابزارهای مالی كافی در بازار سرمایه ایران و به ویژه ، كمبود ابزارهای لازم جهت كاهش ریسك موجود، شورای بورس اوراق بهادار اقدام به تصویب معاملات اوراق اختیار كرده است. از آنجا كه اوراق اختیار در بورس اوراق بهادار تهران سابقه ای ندارد،ایجاد و استفاده از آن نیاز به فرهنگ سازی بین سهامداران دارد.
اختیار معامله، اوراق بهاداری است كه به دارنده آن حق خرید یا فروش یك دارایی خاص را در قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن اعطا می كند.اختیار معامله به عنوان یكی از اوراق بهادار اشتقاقی شناخته می شود، كه از اوراق بهادار مشتق شده یا اشتقاقی اوراقی هستند كه ارزش آنها بستگی به ارزش یك دارایی دیگر دارد.اختیار معامله، قراردادی است بین دو گروه(یك خریدار و یك فروشنده)به نحوی كه خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یك سهم را در یك قیمت معین خریداری می كند.
در اینجا نیز همانند تمام قراردادها هر طرف امتیازی را به طرف مقابل اعطا می كند و خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت می كند كه در واقع همان قیمت اختیار معامله است.فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذكور را در یك قیمت معین به خریدار اعطا می كند.اختیاری كه به خرید یك سهم داده می شود اختیار خرید و اختیاری كه برای فروش سهم داده می شود،اختیار فروش گویند.قیمت تعیین شده ای كه خریدار اختیار معامله می تواند دارایی را خریداری كرده یا بفروشد قیمت اعمال یا قیمت توافق نامیده می شود.البته اوراق اختیار معامله مدت معینی نیز دارد.حق خرید یا فروش یك دارایی در یك قیمت معین می تواند تا تاریخ انقضای آن ادامه داشته باشد.
با توجه به طرفین قرارداد و همچنین نوع دارایی یا سهمی كه اختیار معامله دربرگیرنده آن است.اختیار معامله ها می توانند اشكال مختلفی داشته باشند اما ویژگی های معینی وجود دارند كه در تمام اختیار معامله ها مشترك هستند.
۱) اول ، این كه همراه هر قرارداد اختیار معامله یك حق،نه اجبار،برای خرید یا فروش وجود دارد.همان طور كه اشاره شد اختیار خرید حقی است برای خرید یك سهم و اختیار فروش حقی است برای فروش
۲) دومین ویژگی مشترك انواع اختیار معاملات این است كه هر قرارداد اختیار معامله ای، یك خریدار و یك فروشنده دارد.خریدار اختیار معامله به عنوان دارنده اختیار معامله شناخته شده و دارای یك موقعیت فروش است كه در صورتی كه دارنده اختیار معامله آن را اعمال كند،مسئول انجام دادن تعهدات قرارداد است
۳) سومین ویژگی مشترك همه اختیار معامله ها، قیمت اعمال یا تاریخ اعمال است و مبلغی كه از سوی خریدار به فروشنده اختیار معامله پرداخت می شود به حق شرط اختیار معامله معروف است. به این معنا كه اختیار معامله در خود اوراق نهفته است و برگ جداگانه ای مورد نیاز نیست.وقتی سهمی خریداری می شود همراه آن یك اختیار معامله دیگر به خریدار داده می شود و این اختیار در آن خرید اول نهفته است. می توان گفت اوراق مشاركت دولتی نیز تا حدودی این ویژگی را دارند به این معنا كه در هر زمان می توان اوراق مشاركت را فروخت و تضمین قیمت بازخرید را حفظ كرد. یعنی نهادی تضمین كننده است كه سالیانی است در اقتصاد ایران كه آن را به قیمت اسمی بازخرید كند و این نوعی رواج داشته كه بستر ساز بازار اوراق مشتقه خواهد بود. ما در زندگی روزمره خود با انواعی از اختیار معامله مواجه می شویم.
مثال:
فرض نمایید شما تصمیم دارید یكی از اقلام مورد نظرتان را فردا پس از مراجعه به فروشگاه خریداری كنید. ولی در روز مراجعه متوجه می شوید كه كالای مذكور به فروش رفته است. مدیر فروشگاه به شما یك برگه پیش فروش می دهد كه به شما اجازه می دهد هفته بعد به فروشگاه مراجعه كرده و كالای مذكور را به همان قیمت خریداری كنید. حال شما صاحب یك اختیار خرید (همان برگه پیش فروش) هستید، كه به شما این حق را می دهد كه كالای مذكور را در قیمت تعیین شده خریداری کنید، حال تصمیم با شما است كه هفته بعد به فروشگاه مذكور مراجعه و آن كالا را تهیه نمایید و یا همان كالا را در جایی دیگر به قیمت مناسب پیدا كردید و از رفتن به فروشگاه مذكور منصرف شوید. در صورت عدم مراجعه، شما از اختیار خرید استفاده نكردید و در صورت مراجعه برای خرید كالای مذكور، اختیار مطالعه را اعمال كردید
مثال :
فرض كنید كه دولت اعلام می كند كه محصولات كشاورزی را با قیمت معینی (تضمین شده) خریداری می كند. كشاورزان پس از برداشت محصول بررسی می كنند كه آیا قیمت بازار بالاتر از قیمت پیشنهادی دولت است یا خیر؟ اگر قیمت بازار بالاتر بوده آنها محصول خود را در بازار به فروش می رسانند و اگر قیمت دولت بالاتر باشد محصول را به دولت می فروشند با فروش به دولت ، كشاورزان از اختیار فروش خود استفاده كرده اند.